Međunarodni dan biološke raznolikosti ili biodiverziteta ustanovila je Generalna skupština Ujedinjenih naroda kako bi se zaustavilo izumiranje biljnih i životinjskih vrsta, kao i različitih ekosistema na Zemlji. Ovaj dan se obilježava kao podsjećanje na 22. maj 1992. godine kada je u Najrobiju usvojena Konvencija o biodiverzitetu, međunarodni dokument kojim su se države širom Planete obavezale da štite raznolikost živog svijeta. Obilježavanjem ovog dana nastoji se javnosti skrenuti pažnja na ugroženost raznolikosti živog svijeta na planeti kao i značaj njenog očuvanja.
Biodiverzitet je, najjednostavnije rečeno, raznovrsnost svih živih bića na planeti Zemlji. Sam naziv je nastao spajanjem dvije reči – „biološki” i „diverzitet”. Biodiverzitet je resurs od kojeg sve buduće generacije zavise, on predstavlja vezu između svih organizama na Zemlji, preduslov je za zdravu planetu i ima direktan utjecaj na kvalitet života.
Sve je više pokazatelja kako čovječanstvo može opstati ukoliko ne remeti ravnotežu u svom odnosu s prirodom. Naročito je vidljiv poremećaj u toj ravnoteži tokom pandemije COVID-19. Vidjeli smo koliko je zapravo ogroman negativan uticaj čovjeka na okolinu i šta se dešava sa prirodom, kada smo svi bili u kolektivnoj izolaciji. Kao da se priroda “odmorila” nakon toliko vremena. Vidjeli smo da je u nekim sredinama došlo do oporavka ekosistema koji su bili na rubu nestanka ili su bili izuzetno ugroženi.
„Izgradimo zajedničku buducÌnosti za sve oblike života“ je tema ovogodišnjeg dana biodiverziteta koja nas podsjeća da je biološka raznolikost temelj na kojem počiva održivi razvoj. To je ujedno i glavna poruka Konvencije o biološkoj raznolikosti (CBD), ključnog međunarodnog instrumenta za održivi razvoj.
Ugroženo 138.374 vrsta
Međunarodna unija za zaštitu prirode (IUCN) predstavila je prošle godine „Crvenu listu“ na kojoj je pobrojano čak 138.374 ugroženih vrsta.
Uzurpiranje prirodnih staništa, nekontrolisano izlovljavanje i zagađenje životne sredine glavni su uzroci gubitka biodiverziteta što rezultuje smanjenim spektrom biljaka, životinja i mikroorganizama, ali i umanjenim genetskim razlikama unutar svake vrste.
Gubitak biodiverziteta ugrožava sve, uključujucÌi i ljudsko zdravlje jer može proširiti bolesti koje se prenose sa životinja na ljude. Sa druge strane, ukoliko sačuvamo biodiverzitet, imaćemo odlične alate za borbu protiv pandemija poput one koju je izazvao koronavirus.
Biodiverzitet Bosne i Hercegovine
Bosna i Hercegovina se odlikuje visokim stepenom biodiverziteta i endemizma. Prema dokumentu „Biodiverzitet i ekosistemski servisi BiH“, atributi biološke i pejzažne raznolikosti naše zemlje se ogledaju kroz „visok stepen genetičke, specijske i ekosistemske raznolikosti, visok stepen očuvanosti cjelina pejzažne raznolikosti od evropskog i globalnog značaja, značajan stepen promjena u odnosu na disribuciju i sastav klimatogenih ekosistema ali i izražen trend gubitka biološke i pejzažne raznolikosti koji je uslovljen širokim spektrom antropogenih faktora“.
Kada govorimo o statističkim podacima, u sklopu diverziteta flore (papratnjača,cmahovina i sjemenjača) do sada je evidentirano 5134 taksi. Bogatstvo gljiva se procjenjuje na 15.000 do 20.000 vrsta, a do sada su identificirane oko 552. Bosna i Hercegovina ima izrazito visok diverzitet različitih životinjskih skupina, ali nažalost, i pored uloženog truda i napora zoologa, još uvijek postoji problem sistematizacije, inventarizacije i objedinjavanja tih podataka.
Unatoč visokom biodiverzitetu, BiH odlikuju i mnogobrojni pritisci koji negativno djeluju na isti. Među njima se izdvajaju: konverzija staništa,pretjerana eksploatacija prirodnih resursa,razvoj energetskog sektora zasnovanog na upotrebi neobnovljivih izvora i hidroelektrana,zagađenje,unos i širenje invazivnih vrsta,nekontrolisana i ilegalna sječa šuma,klimatske promjene.
Zadnja izmjena: 06. 03. 2024.
